Van fruitmand naar fundering: Hoe vitaliteit dé ruggengraat van je organisatie wordt

Wat is vitaliteit? (En waarom die vraag ertoe doet)

Vitaliteit wordt vaak geassocieerd met fysieke gezondheid: meer bewegen, gezonder eten, beter slapen. Belangrijk, maar te beperkt.

Volgens vitoloog en HR-expert Tirtsa Senf — te gast in de podcast Gezonde Zaken van Bedrijfsfitness Nederland — is vitaliteit een samenhangend geheel van fysieke, mentale, sociale én zingevingsfactoren, én de mate waarin werknemers zelf aan het stuur staan.

Haar model bestaat uit vijf pijlers:

• Fysiek – beweging, voeding, slaap, ontspanning
• Mentaal – mindset, stress, belemmerende overtuigingen
• Sociaal – teamdynamiek, veiligheid, verbinding
• Zingeving – betekenis, motivatie, talentbenutting
• Eigen regie – de motivatie om zelf keuzes te maken en te veranderen

Vitaliteit raakt dus niet alleen de ‘gezondheidshoek’, maar raakt direct aan thema’s als leiderschap, cultuur, werkdruk en betrokkenheid.

Vitaliteit is strategisch — of het is niets

Wat veel organisaties nog lastig vinden, is vitaliteit strategisch positioneren. Het blijft vaak een verzameling losse initiatieven: een fruitabonnement hier, een workshop daar, en af en toe een leuke actie. Goed bedoeld, maar zelden effectief.

Volgens Tirtsa begint het juist bij de vraag: Wat willen we als organisatie uitstralen? Waar geloven we in? Pas daarna ga je kijken welke acties daar logisch uit voortvloeien.

Vitaliteit werkt pas echt als:

• het onderdeel is van je visie en cultuur,
• het gedragen wordt door management en directie,
• en het aansluit op de realiteit van werknemers — van kantoorbaan tot buitendienst.

Oftewel: geen vinkje op een beleidslijst, maar een levend verhaal.

Begin klein, denk groot

Het goede nieuws? Je hoeft niet meteen een grootschalig programma te lanceren. In de podcast benadrukt Tirtsa dat klein beginnen vaak de sleutel tot succes is. Liever één goed uitgevoerde interventie dan een dozijn losse flodders.

Enkele laagdrempelige startpunten:

• Organiseer een inspiratiesessie om bewustwording te creëren
• Introduceer dagelijkse check-ins om energie en gemoedstoestand te volgen
• Koppel bestaande processen aan vitaliteit (bijvoorbeeld: teamwandeling tijdens de lunchmeeting)
• Stel ambassadeurs aan in verschillende afdelingen of generaties
  
  

Eén maat past niet voor iedereen

Een van de meest gehoorde redenen waarom vitaliteitsprogramma’s stranden? Ze zijn te generiek. Niet iedere werknemer heeft dezelfde behoefte, en niet elke functie biedt dezelfde ruimte of context.

Daarom werkt een goede aanpak met verschillende doelgroepen:

• Jongere werknemers (Gen Z) willen flexibiliteit, autonomie, digitale tools
• Oudere generaties zoeken meer persoonlijke aandacht, veiligheid, ritme
• Kantoormedewerkers hebben andere routines dan collega’s in de buitendienst of fabriek

De oplossing? Maatwerk in interventies, maar met één overkoepelende visie. Dan blijft het herkenbaar, maar voelt iedereen zich aangesproken.

Vitaliteit meetbaar maken: hoe doe je dat?

Een veelgestelde vraag is: Hoe meet je of het werkt?

Vitaliteit is deels subjectief — maar dat betekent niet dat je het niet kunt meten. Tirtsa onderscheidt twee soorten impact:

Kwantitatieve data:

• Verzuimcijfers
• Retentie (verloop)
• Instroomtijd bij vacatures
• Productiviteitsscores

Kwalitatieve signalen:

• Energie- en motivatiepeilingen
• Teamdynamiek en samenwerking
• Feedback uit medewerkersgesprekken
• Klanttevredenheid (als indirecte afspiegeling)

Een tip uit de podcast: vervang het jaarlijkse tevredenheidsonderzoek door korte, frequente check-ins. Zo kun je sneller bijsturen en creëer je een cultuur van voortdurende aandacht.

Valkuilen die je wil vermijden

1. Vitaliteit gelijkstellen aan verzuimbeheer
   Vitaliteit is preventief. Het gaat juist over voorkomen, niet blussen.
2. Alles in beleid willen vatten
   Richtlijnen zijn belangrijk, maar actie en herhaling maken het verschil.
3. Communicatie vergeten
   Veel initiatieven mislukken omdat medewerkers er simpelweg niks van weten. Zorg voor zichtbaarheid én herhaling.
4. Leiderschap overslaan
   Als leidinggevenden het niet dragen of uitdragen, werkt het niet. Lead by example is hier geen cliché, maar noodzaak.

Van inhoud naar impact

Vitaliteit op de werkvloer is geen campagne, het is cultuur. Het gaat niet om één app, één week of één keer een vitaliteitsdag. Het gaat om het bouwen aan een organisatie waar mensen energie van krijgen — en zelf energie in wíllen stoppen.

En dat begint met één vraag: Wat hebben onze mensen nodig om zich vitaal, betrokken en productief te voelen?

Wil je het gesprek over vitaliteit starten binnen jouw organisatie? Laat de strategie niet afhangen van een budget, maar van ambitie. Zoals Tirtsa zegt: “Succes begint met doen.”

Bekijk de hele aflevering op YouTube of Spotify.

Meer weten over hoe sport bedraagt aan onderwerpen als vitaliteit, werkverzuim en talent-behoud? Kijk dan eens rond bij Bedrijfsfitness Nederland.